این فرآیند شامل یک رئاکتور بیولوژیکی شبیه فرآیند لجن فعال است با این تفاوت که عملیات جداسازی لجن از آب توسط یک سیستم میکروفیلتراسیون به انجام می­رسد. سیستم میکروفیلتراسیون را می­توان هم در مخزن هوادهی و هم در خارج آن تعبیه نمود. این سیستم توانایی حذف ذرات با قطر بیشتر از محدوده 4/0-1/0 میکرومتر را دارد. از این فرآیند هم در تصفیه فاضلاب­های بهداشتی و هم در تصفیه فاضلاب­های صنعتی که قابلیت تجزیه بیولوژیکی را داشته باشند، می­توان استفاده نمود.

تاریخچه

    اگرچه بحث استفاده از میکروفیلتراسیون از دهه 1960 میلادی مطرح شد، اما این فرآیند از اوایل دهه 1990 میلادی پیشرفت گسترده­ای در تکنولوژی و کاربرد آن داشت. سیستم­های MBR در دهه­ های 1960 و 1970 میلادی بر پایه انجام فیلتراسیون در خارج از مخزن واکنش و هوادهی قرارداشت اما در اوایل دهه 1990 میلادی دولت ژاپن یک پروژه مطالعاتی 6 ساله را بر روی  سیستم­های غشایی مستغرق هدایت کرد که عملیات فیلتراسیون آنها در درون مخزن هوادهی به انجام می­رسید.

    این مطالعات در نهایت منجر به پیشرفت­ های چشمگیری در کاهش هزینه اولیه ساخت و بهره برداری از سیستم به جهت کمتر شدن تجهیزات و انرژی مصرفی گردید. اولین مدل آزمایشگاهی سیستم مستغرق در اروپا در سال 1996 برای تصفیه فاضلاب شهری راه اندازی و به فاصله کمی در سال 1998 میلادی یک تصفیه خانه فاضلاب برای پوشش 3800 نفر در انگلستان ساخته شد. چند سال بعد و در سال 2004 میلادی بزرگترین واحد تصفیه MBR در آن زمان در آلمان برای پوشش 80000 نفر ساخته و به بهره ­برداری رسید.

    مطالعات تکمیلی و تجربیات عملی نشان داده است که استفاده از این سیستم به خصوص برای تصفیه فاضلاب­های صنعتی مقرون به صرفه­ تر بوده و به همین سبب در سال­های اخیر بیشترین استفاده از این سیستم به تصفیه فاضلاب­های صنعتی اختصاص یافته است.

شکل 1: فرآیند MBR با غشاء مستغرق

شکل 2: فرآیند MBR با غشاء خارجی

شرح فرآیند

    همانطور که در شکل 1 نشان داده شده است، مشابه فرآیند لجن فعال از سه بخش اصلی واکنش/هوادهی، جداسازی لجن و سیستم برگشت لجن تشکیل شده است. در این فرآیند ابتدا فاضلاب به مخزن واکنش/هوادهی وارد شده و در این مخزن عملیات جذب و تجزیه بیولوژیکی مواد به انجام می­رسد. سپس مخلوط فاضلاب و توده بیولوژیکی میکروارگانیسم­ها و باکتری­ها برای جداسازی وارد یک واحد فیلتراسیون می­شود. یک پمپ نیز معمولاً انرژی لازم را برای عبوردادن آب از غشاء فیلتر تأمین می­کند. در صورتیکه واحد فیلتراسیون در خارج از مخزن هوادهی قرار داشته باشد به آن ((غشاء مستغرق)) می­گویند. 

    البته این امکان وجود دارد که سیستم فیلتراسیون را در خارج از مخزن هوادهی قرارداد که در این صورت نوع دیگری از فرآیند MBR بنام ((غشاء خارجی)) ایجاد خواهد شد. این فرآیند در شکل 2 نمایش داده شده است. اگرچه این نوع از فرآیند MBR ابتدا مورد استفاده قرارگرفت، اما مطالعات انجام شده و پیشرفت­های حاصله باعث شده که نوع ((غشاء مستغرق)) مورد استقبال بیشتری واقع شود.

جدول1: موارد کاربرد فرآیند MBR
ردیف موارد کاربرد علت کاربرد
1 – فاضلاب­های بهداشتی – انسانی – راندمان بسیار بالا در جداسازی لجن از آب
– عدم نگرانی نسبت به خروج لجن از سیستم تصفیه
2 – بیمارستان­ها و مراکز درمانی – راندمان تصفیه بالا حتی در صورت رشد میکروارگانیسم­های رشته ای
MBRجدول2 : موارد کاربرد انواع فرآیند لجن فعال در تصفیه فاضلاب­‌ها
علت کاربرد موارد کاربرد نوع فرآیند لجن فعال ردیف
 هزینه کمتر برای ساخت مخازن هوادهی به علت
زمان ماند کمتر

 صرفه اقتصادی جهت تهیه و نصب تجهیزات
پردازش لجن

 شهرها متعارفی
(CAS)

1
 شهرک­ها و مجتمع­های بزرگ مسکونی با
جمعیت بیش از 1000 نفر
 شهرک­های صنعتی
 صنایع بزرگ غذایی و لبنی با ظرفیت بیش از
1000 مترمکعب در شبانه روز
 راندمان بسیار بالا در تصفیه فاضلاب
 
مقاومت بالا در برابر نوسانات در کیفیت ومقدار
فاضلاب ورودی
 
تولید لجن بسیار کمتر از نوع متعارفی
 
حساسیت کمتر نسبت به کیفیت بهره‌برداری در
مقایسه با فرآیند لجن فعال متعارفی
تولید لجن تثبیت شده
 پکیج­های تصفیه فاضلاب بهداشتی در مجتمع­های
مسکونی، اقامتی، تفریحی
هوادهی گسترده
(EAAS)
2
 بیمارستان­ها و مراکز درمانی
 تصفیه فاضلاب بهداشتی کارخانه‌ها و کارگاه­های صنعتی
 تصفیه فاضلاب بهداشتی کمپ­های کارگری در پروژه­ های
ساختمانی و عمرانی­
 ساختمان­های اداری
 صنایع لبنی
 صنایع غذایی
 صنایع تولید کاغذ و مقوا
 هزینه کمتر نسبت به دیگر انواع لجن فعال  پکیج­های تصفیه فاضلاب بهداشتی با ظرفیت کمتر
از 10 مترمکعب در شبانه روز
رئاکتور ناپیوسته متوالی
(SBR)
3
 تولید فاضلاب در مدت محدودی از شبانه روز  کشتارگاه­ها
 جلوگیری از رشد میکروارگانیسم­ها و به خصوص
باکتریهای رشته­ ای
 بیمارستان­ها و مراکز درمانی
 جلوگیری از رشد میکروارگانیسم­ها و به خصوص
باکتریهای رشته­ ای
 بیمارستان­ها و مراکز درمانی تثبیت تماسی
(CSAS)
4
 راندمان بسیار بالا در جداسازی لجن از آب
 عدم نگرانی نسبت به خروج لجن از سیستم تصفیه
 فاضلاب­های بهداشتی – انسانی بیورئاکتور غشایی
(MBR)
5
 راندمان تصفیه بالا حتی در صورت رشد
میکروارگانیسم­های رشته ­ای
 بیمارستان­ها و مراکز درمانی

   در جدول 1 موارد کاربرد فرآیند MBR به همراه علت کاربرد آن را آمده است.

       عمده ­ترین مزایای فرآیند MBR عبارتند از:
1- جداسازی کامل توده بیولوژیکی (لجن) از آب
2- راندمان تصفیه بالا به سبب جلوگیری کامل از خروج لجن
3- حذف مخزن ته­ نشینی
4- امکان کوچک­تر کردن مخزن هوادهی به سبب امکان استفاده از غلظت MLSS بالاتر
5- اشغال فضای کمتر نسبت به دیگر فرآیندهای لجن فعال

     درمقابل مهمترین معایب فرآیند MBR عبارتند از:
1- عدم تولید غشاءهای فیلتراسیون در داخل کشور و محدودیت دسترسی به آنها
2- قیمت بالای تهیه غشاءهای فیلتراسیون و افزایش هزینه کل سیستم تصفیه
3- مشکلات بهره­برداری ناشی از گرفتگی غشاء فیلتراسیون
4- نیاز به بهره­ بردار با تخصص و مهارت بیشتر

     معایب بیشتر فرآیند MBR نسبت به مزایای آن باعث شده که در حال حاضر از این فرآیند در کشور ما به ندرت استفاده شود. به خصوص اینکه تحریم­های سالهای اخیر واردات غشاءهای فیلتراسیون را بیش از پیش با سخت­تر شده به طوری که حتی برخی از واحدهای تصفیه موجود برای تعویض غشاء و راه­ اندازی مجدد سیستم با مشکل جدی مواجه شده­ اند.

 موارد کاربرد

<

p style=”text-align: justify;”>      ویژگی­ها و مزایای روش لجن فعال باعث شده است که امروزه فرآیند لجن فعال پرکاربردترین فرآیند بیولوژیکی تصفیه انواع فاضلاب­ها باشد. بطورکلی در مواردی که نسبت BOD5 به COD بیش از 0/5 باشد از این فرآیند برای تصفیه فاضلاب می­توان بطور مؤثری استفاده نمود. البته اگر غلظت BOD5 فاضلاب بیش از 1000 میلیگرم در لیتر باشد، از نظر اقتصادی بهتر است که ابتدا به کمک دیگر روش­ها غلظت BOD5 فاضلاب به کمتر از این مقدار کاهش یابد.
     در جدول2 کاربرد انواع فرآیندهای لجن فعال در تصفیه فاضلاب­های مختلف نشان داده شده است.

برچسب ها
#MBR

ارسال دیدگاه

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

پست های مرتبط